Bây giờ tôi tin chắc chắn, không mảy may ngờ vực, rằng vấn đề quan trọng nhất - và gần như là độc nhất - mà bạn và tôi phải giải quyết là chọn những tư tưởng chánh trực. Tóm lại, tôi nhận thấy rằng họ mua chuốc hầu hết những nổi khổ sở của họ vì đã định sai những vật trên đời và đã "mua hớ những chiếc còi". Chẳng hạn, muốn trông một quyển sách, tôi phải cầm đưa lên tận mắt bên trái và đưa hết con ngươi sang phía tả".
Khi tôi trở lại Nữu Uớc, cái gì cũng làm cho tôi lo, lo về số trái cây mua ở Ý, mua ở Hawai và trăm ngàn thứ nữa. Nếu bạn đi thăm thư viện của Quốc hội Washington, bạn sẽ thấy trên trần có sơn câu này của thi hào Pope: Mỗi lần chỉ làm một việc thôi.
Nằm ở giường dễ chịu quá, luôn luôn có người hầu hạ, nên bấy lâu tôi đã tự làm cho tiêu tan cái ý muốn khỏi đau mà không hay. Sao tôi không noi gương ông già Walt Whitman mà thản nhiên như loài cây, loài thú trước những cảnh tối tăm, đói lạnh, dông tố? Nhờ cháu, tôi tìm được giải pháp cho tình thế bi thảm đó.
Trái lại, người khôn ngoan, khi thấy mình chỉ được vỏn vẹn một trái chanh nhỏ, sẽ tự nhủ: "Lần thất bại này dạy ta nhiều nhiều hay lắm đấy. Gilbert và Sullivan đã mua hớ chiếc còi của mình. Một hôm người chủ tiệm tạp hóa kia lại mách tôi rằng đứa con trai bảy tuổi của tôi ăn cắp hai cây viết chì.
"Mới đây", theo như lời cụ Nguyễn Hiến Lê thuật lại ở trên, cách nay khoảng ba mươi năm rồi. Bây giờ các tôi đều trưởng thành, và tôi đã có ba đứa cháu ngộ nghĩnh dễ thương. Họ biết rằng thế nào cũng chết và có mang theo nhiều thuốc phiện để dùng trong những trường hợp như vậy.
Ta thù oán chúng, chắc chắn là chẳng làm cho chúng đau đơn chút nào, mà trái lại làm cho đời là luôn luôn thành ác mộng. Lần đầu, đứa con gái cưng của ông, mới năm tuổi, thình lình chết. Tôi hỏi có lần nào ông phải bực tức vì những lời công kích của phe đối lập không thì ông đáp: "Chẳng ai có thể hạ giá trị hay làm tức tôi được.
Còn những chỗ viết sai mẹo trong thơ tôi mà ông đã vạch ra, xin thú thật là tôi không nhận thấy, và không ngờ tôi lại viết sai nhiều đến thế. Đóng quá khứ lại! Để cho quá khứ đã chết rồi tự chôn nó. Tôi sợ hoảng khi nghe một đứa bạn lớn, tên Sam White, doạ sẽ cắt lấy tai.
Nhưng hồi ấy ông nghèo tới nỗi phải dùng một cái lẫm chứa cỏ khô làm phòng thí nghiệm. Chằng cây nào mọc được ở đó, ngoài một cây sồi quắt queo và chẳng vật nào sống ở đó được, trừ hàng đàn rắn độc. Có một ngạn ngữ nói rằng một người mà bị kẻ khác phạm tới cách nào cũng không nổi nóng được, thì là người ngu.
"Chính ngày mà nước Mỹ cử hành lễ đại thắng quân địch ở Bắc Phi, tôi nhận được một điện tín của bộ chiến tranh báo tin đứa cháu tôi - mà tôi thương nhất - bị coi là mất tích. Phần quyết định về bạn, lẽ cố nhiên. Thử hỏi tại sao ý muốn "trả đũa" lại có hại cho bạn? Theo tờ tạp chí Life thì ý muốn đó có thể làm sức khoẻ bạn phải vĩnh viễn suy nhược.
Nên đấm mõm nó năm ngàn Mỹ kim hay là bảo thẳng nó cứ việc làm tới, muốn ra sao thì ra? Dù quyết định cách nào thì kết cục cũng là tai hại. Nhưng hai tuần tôi chỉ ăn bánh và uống nước lạnh. Nói chuyện gì với tôi suốt quãng đường về trại đó? Làm sao được? Tôi suy nghĩ hàng giờ tới vấn đề động trời đó trong khi cày ruộng.